ไทยไทรเบลคราฟท์แฟร์เทรด

บนถนนบำรุงราษฏร์ ตำบลวัดเกต มีห้องจัดแสดงสินค้า ที่ชื่อ Thai Tribal Crafts Fair Trade เมื่อมองเข้าไปจะเห็นสินค้าหัตถกรรมชนเผ่า

ที่หลากหลาย มีสีสันและลวดลายน่าสนใจ ชักชวนให้ต้องหยุดมองและเข้าไปเยี่ยมชม เมื่อเข้าไปก็ละลานตากับงานหัตถกรรมที่สะท้อนถึง

อัตลักษณ์ของชาติพันธุ์ที่หลากหลาย ทั้ง ชาวอาข่า ลาหู่ ม้ง กระเหรี่ยง เมี่ยน ละว้า เกิดคำถามตามมาว่าทำไมที่นี่ถึงมีสินค้าของชนเผ่าที่มาจากหลายๆ ที่ เราได้สนทนากับคุณหม่อง อีเลียส ผู้จัดการของที่นี่ เขาได้เล่าให้เราฟังว่า Thai Tribal Crafts เป็นองค์กรแฟร์เทรดหรือองค์กรที่ทำการค้าอย่างเป็นธรรม ก่อตั้งขึ้นในปี 1973 หรือ 2516 โดยมิชชันนารีชาวอเมริกา เพื่อช่วยเหลือกลุ่มชาติพันธุ์ที่อยู่ทางตอนเหนือของไทย เริ่มแรกมิชชันนารีก็ได้เข้าไปประกาศข่าวประเสริฐของพระเยซูคริสต์เป็นหลัก และเมื่อได้เข้าไปในพื้นที่ห่างไกลก็ได้สัมผัสและเห็นถึงชีวิตความเป็นอยู่ของพี่น้องชนเผ่าว่ายากจนและมีรายได้น้อยมาก จึงอยากพัฒนาคุณภาพชีวิตของพวกเขาให้ดีขึ้น สิ่งหนึ่งที่มองเห็นว่าน่าจะสร้างรายได้ให้กับพวกเขาได้ก็คืองานหัตถกรรม เพราะแต่ละชนเผ่าก็มีการทำงานหัตถกรรมสำหรับใช้ในชีวิตประจำวันอยู่แล้ว ทั้งงานทอผ้า จักสาน งานปัก และงานของแต่ละที่ก็มีเอกลักษณ์และอัตลักษณ์ที่โดดเด่นไม่เหมือนกัน งานหัตถกรรมบางอย่างบ่งบอกถึงความเชื่อ ความศรัทธาและวัฒนธรรมของแต่ละชนเผ่าด้วย ซึ่งถ้าส่งเสริมให้ขายได้ก็น่าจะเป็นการอนุรักษ์ สืบสาน และส่งต่อภูมิปัญญาเหล่านี้ให้คนรุ่นต่อๆ ไปได้ด้วย

เช่นกัน

เริ่มแรกมิชชันนารีได้ซื้องานของชาวบ้านไปขายให้กับเพื่อนๆ บ้าง ขายที่โบสถ์บ้าง ก็พบว่าได้รับการตอบรับดี เป็นที่ชื่นชอบของชาวต่างชาติ จึงได้เริ่มโครงการอย่างจริงจังด้วยการก่อตั้งและบริหารจัดการในรูปแบบธุรกิจเพื่อให้การช่วยเหลือนั้นอยู่ได้อย่างยั่งยืนและมั่นคง ซึ่งปัจจุบันก็เติบโตเป็นกิจการเพื่อสังคมที่ผ่านการรับรองจาก WFTO (World Fair Trade Organization) ว่าเป็นองค์กรที่ทำการค้าอย่างเป็นธรรมทั้งกับผู้ผลิตและผู้บริโภค เคารพต่อทั้งผู้คนและสิ่งแวดล้อม จวบจนทุกวันนี้ก็เป็นเวลาเกือบ 50 ปีแล้ว ที่ได้ส่งเสริมหลายชาติพันธุ์ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ เชียงรายและแม่ฮ่องสอน มีความเปลี่ยนแปลง มีการเติบโต และมีงานหัตถกรรมหลากหลายประเภท ทั้งเครื่องประดับ ของแต่งบ้าน หมอนขนาดต่างๆ ของใช้ในครัวเรือนเช่น ที่จับของร้อน รองแก้ว รองจาน ผ้าปูกลางโต๊ะ รวมไปถึงกระเป๋าในรูปแบบต่างๆ ทั้งกระเป๋าผ้าและงานจักสาน โดยทั้งหมดใช้วัตถุดิบหลักที่เป็นผ้าจากชุมชน ทั้งผ้าทอมือ ผ้าปัก ซึ่งเป็นงานฝีมือที่ละเอียด มีเอกลักษณ์ แต่ละชิ้นงานมีจุดเด่นที่

บ่งบอกถึงความเป็นชนเผ่าแต่ละเผ่าได้อย่างชัดเจน สีสันละลานตา น่าสนใจจนเลือกไม่ถูกกันเลยทีเดียว

นอกจากการส่งเสริมด้านการตลาดด้วยการจัดจำหน่ายทั้งในและต่างประเทศ คุณหม่องบอกว่า “เราไม่ได้ส่งเสริมเพื่อเพิ่มรายได้เท่านั้น แต่สิ่งสำคัญคืองานเหล่านี้ได้ช่วยรักษาวัฒนธรรมดั้งเดิมของแต่ละชนเผ่า ให้ได้สืบสาน ส่งต่อไปยังรุ่นหลังๆ ไม่ให้สูญหายได้อีกด้วย ซึ่งเป็นอีกงานที่เราภาคภูมิใจ”

ที่นี่เรามีการเปิดสอนทอผ้าจากคนรุ่นเก่าสู่คนรุ่นใหม่ด้วย และยังมีความมุ่งมั่นที่จะสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับชนเผ่าให้กับบุคคลภายนอก

ได้รับรู้อย่างถูกต้อง จึงได้เปิดกว้างให้คนทั่วไปที่สนใจเข้ามาเรียนรู้งานหัตถกรรมชนเผ่า รวมไปถึงการจัดทริปท่องเที่ยวเพื่อไปพบปะกับช่างศิลป์งานฝีมือในหมู่บ้าน ไปหาประสบการณ์ ไปเที่ยว ไปสัมผัสกับชีวิตความเป็นอยู่ที่เรียบง่ายท่ามกลางธรรมชาติที่สวยงามได้อีกด้วย ….ถึงตรงนี้

เราไม่อยากแค่จินตนาการแล้วค่ะ อยากสะพายกระเป๋า แบกเป้ ไปท่องเที่ยว ไปพูดคุยกับช่างฝีมือของ Thai Tribal Crafts เสียแล้วล่ะค่ะ